29 خرداد 1389 / 6 رجب 1431 / 19 ژوئن 2010

پس از تصويب قانون ملي شدن صنعت نفت ، هيئتي اموراجرايي شركت نفت ايران را به عهده گرفت . اين هيئت به پيشنهاد آيت الله كاشاني و دكتر مصدق؛ وبه تصويب مجلسين ، امور شركت نفت را به دست گرفت و از شركت انگليسي خلع يد كرد . به اين ترتيب روز 29 خرداد روز خلع يد نام گرفت و به دنبال آن كاركنان خارجي شركت نفت كه بيش از 450 تن بودند به طور دسته جمعي استعفاء دادند و از ايران خارج شدند . در اين زمان از جانب دولت انگليس عليه ايران تهديدهاي نظامي وسيعي به عمل آمد .
پس از تصويب قانون ملي شدن صنعت نفت ايران در 29 اسفند 1329، هيئتي متشكل از كارشناسان ايراني، اداره امور اجرايي شركت ملي نفت ايران را به عهده گرفت. با تشكيل اين هيئت، بنا به پيشنهاد آيت‏اللَّه كاشاني و دكتر مصدق و تصويب مجالس شوراي ملي و سناي ايران، از شركت نفت انگليس خلع يد شد. بدين ترتيب در 29 خرداد ماه 1330، اين روز، روز خلع يد از شركت نفت انگليس نام گرفت. در اين روز، مردم مسلمان ايران پس از مبارزه و فداكاري بسيار به يك پيروزي درخشان دست يافتند و استعمار خارجي و استبداد داخلي را وادار به عقب نشيني كردند. در پي خلع يد از شركت نفت انگليس، كاركنان خارجي اين شركت كه بيش از چهار هزار و پانصد نفر بودند، به طور دست جمعي از ايران خارج شدند. در پي آن، دولت انگليس، دست به اقدامات سياسي وسيعي زد و ايران را تهديد نظامي كرد.
دكتر علي شريعتي در سال 1312 شمسي در شهرستان مزينان در استان خراسان متولد شد. وي پس از اتمام تحصيلات ابتدايي و متوسطه، راهي پاريس شد و در آنجا موفق به اخذ دكتراي جامعه‏شناسي گرديد. او در ضمن تحصيل در فرانسه، جهت آزادي كشور مسلمان‏نشين الجزاير نيز كوشش‏هاي چشمگيري داشت. دكتر در سال 1343 به ايران بازگشت و بلافاصله به خاطر مبارزاتي كه عليه رژيم ستم‏شاهي انجام داده بود دستگير و روانه زندان شد. پس از آزادي از زندان ضمن اشتغال به تدريس، به سخنراني‏هاي روشنگرانه همت گماشت. در اين زمان، شريعتي مبارزات خود را با برگزاري جلسات سخنراني و بحث، در حسينيه ارشاد تهران ادامه داد. او در كنار استادان و متفكراني نظير استاد شهيد مرتضي مطهري و باهنر، حسينيه ارشاد را به پايگاهي جهت تغذيه فكري نسل جوان تبديل نمودند. دكتر شريعتي به امام خميني(ره) علاقمند بود و محققي فعال به شمار مي‏رفت، به طوري كه در طول زندگي كوتاه خود، بيش از 200 اثر به صورت كتاب، جزوه و مجموعه نوار سخنراني از خود به جاي گذاشت. فعاليت‏هاي فرهنگي دكتر شريعتي، سبب دستگيري مجدد او گرديد و پس از آزادي، در تاريخ 16 ارديبهشت 1356 به لندن مسافرت كرد و در 29 خرداد همان سال در آن شهر به طرز مشكوكي درگذشت. بدنش را پس از چند روز به سوريه منتقل كرده و در زينبيه به خاك سپردند. برخي سخنان و نوشته‏هاي وي در عين داشتن نكات بديع و احساس برانگيز، در خور تأمل و نقد مي‏باشند.
منطقه استراتژيك مهران، يكي از جبهه‏هاي مهم ايران در استان ايلام بود كه طي دوران جنگ، چندين بار از جانب دو طرف، دست به دست شد. عراق كه در اواخر جنگ با پشتيباني بسيار غرب و به ويژه آمريكا، به پيشرفته‏ترين تسليحات نظامي مجهز شده بود، تصميم گرفت تا بار ديگر اين منطقه را اشغال نمايد. از اين رو، ارتش عراق در اقدامي مشترك با منافقين، در 29 خرداد 67 به مهران حمله كرد و اين شهر را به اشغال خود درآوردند. پس از آن نيروهاي منافقين با برخورداري از حمايت يگان‏هاي دشمن، وارد شهر مهران شدند.
کیانیان در سال ۱۳۳۰ در تهران به دنیا آمد و در سه سالگی با خانواده به مشهد نقل مکان کرد. وی فارغ التحصیل تئاتر از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. از سال ۱۳۴۵ بازیگری تئاتر را آغاز کرد.
آيت‏اللَّه ميرزا علي غروي تبريزي در سال 1309 ش (1349 ق) در تبريز به دنيا آمد. وي علي رغم از دست دادن پدر در طفوليت، در چهارده سالگي وارد حوزه علميه قم شد. آيت‏اللَّه غروي پس از پنج سال اقامت در قم، جهت اخذ دانش بيشتر و ارتباط با باب علم، رهسپار نجف گرديد و از استاداني همچون آيت‏اللَّه سيد ابوالقاسم خويي و ميرزا باقر زنجاني بهره برد. او در عين تحصيل، به تدريس نيز مي‏پرداخت و پس از چندي، حوزه مستقلي براي تدريس خارج تأسيس نمود. آيت‏اللَّه غروي داراي بياني روشن و قلمي گويا بود و سخت‏ترين و سنگين‏ترين مطالب فقهي را با روشن‏ترين عبارات تبيين مي‏كرد. از اين فقيه برجسته آثار متعددي بر جاي مانده است كه التَّنْقيح در دوازده جلد شامل تقرير درس آيت‏اللَّه خويي، شرح استدلالي مكاسب، رساله‏اي در قاعده طهارت و رساله‏اي در قاعده قضا از آن جمله است. سرانجام اين عالم بزرگوار در حالي كه كمتر از دو ماه از شهادت آيت‏اللَّه شيخ مرتضي بروجردي توسط دژخيمان بعث عراق مي‏گذشت در 29 خرداد 1377 برابر با 24 صفر 1419 ق در حالي كه از زيارت حرم امام حسين(ع) مراجعت مي‏نمود مورد هدف مزدوران خون‏آشام بعث قرار گرفت و به همراه جمعي از ياران، در 68 سالگي به فيض شهادت نائل آمد.
حسن صباح كه در ابتدا در خدمت سلطان مَلِكشاه سلجوقي بود بعدها به شام و مصر مسافرت كرد و به سلك اسماعيليان - كه به امامت اسماعيل فرزند امام جعفر صادق(علیه السلام) معتقد بودند و هفت امامي به شمار مي‏روند - درآمد. وي از اواخر سال 473 ق به دعوت مردم ايران به مذهب اسماعيلي پرداخت و عده‏ي زيادي را به دور خود جمع كرد. حسن صبّاح در رجب 483 ق بر قلعه‏ي الموت در قزوين استيلا يافت و آن جا را مركز دعوت و تربيت سرّي خود قرار داد. پس ازتصرف اَلَموت، حَسن، دايره‏ي دعوت خود را توسعه داد. هرچند حسن، تا آن هنگام، بسياري از مردم را درنواحي مختلف به مذهب خويش درآورده بود، ولي اهميّت واقعي كار او در حقيقت پس از تصرّف قلعه‏ي اَلَموت آغاز شد. پس از مدتي، كار حسن صباح چنان بالا گرفت كه سپاهيان سلجوقي از رويارويى با او و قلعه‏ي مستحكم اَلَموت، ناكام باز مي‏گشتند. او ياراني در اين منطقه و مناطق گوناگون شمال و شرق كشور فرستاد و پناهگاه‏هايى بسيار در دست گرفت. حسن صباح ياران فداكاري را تربيت كرد كه مردم از كار آن‏ها در وحشت و دِهشت مي‏افتادند و هركار پرخطري به دست ايشان انجام مي‏شد. از جمله كارهاي اين فدائيان، قتل مخالفان اين فرقه بود كه قتل نظام المُلك، وزير كهنه‏كار سلجوقي و دو پسر او و بسياري از ديگر افراد مي‏باشد. سلطان سنجر سلجوقي نيز بر اثر تهديدي كه از جانب حَسن ديده بود، از تعقيب او باز ايستاد. گويند، حسن، يكي از فداييان را مامور كرد تا شب هنگام، كاردي نزديك وي در زمين فرو كند. او سپس به شاه پيغام داد كه "آن كس كه كارد به زمينِ دُرشت فرو مي‏كند، در سينه‏ي نرم سلطان هم توانَد نشانَد" سلطان ترسيد و با صبّاحيان آشتي كرد و قدرت ايشان، بيش از قبل فزوني گرفت.
ابومحمد قاسم بن علي بصري معروف به ابن حريري، اديب و نويسنده‏ي ايراني و صاحب كتابي به نام مقامات است كه در نوع خود بي‏نظير مي‏باشد. ابن حريري در اين كتاب، رموز و لطايف زبان عربي را در قالب حكايت‏هاي پندآموز و ساده بيان كرده است. از اين رو از ديرباز تاكنون اديبان و ادب‏آموزان براي آشنايي با ادبيات عرب از اين كتاب استفاده كرده‏اند.
وقتي كه فتحعلي شاه قاجار در اصفهان درگذشت، محمد ميرزا نوه‏ي او و فرزند عباس ميرزاي وليعهد، فرمانرواي آذربايجان بود. او مي‏دانست كه به زودي با مخالفت عموهاي فراوانِ خود مواجه خواهد شد. بنابراين به دستياري پيشكارِ باتدبير و فاضل خود، ميرزاابوالقاسم فراهاني ملقب به قائم مقام به تخت پادشاهي نشست و در تبريز تاج‏گذاري نمود. دوران سلطنت محمدشاه مقارن با آشكار شدن نتايج شوم عهدنامه‏هاي گلستان و تركمانچاي و عوارض جنگ‏هاي ايران و روس بود. در همين دوره، رقابت‏هاي گسترده‏ي دول استعماري براي نفوذ در ايران گسترش يافت. از جمله اقدامات اين شاه قاجار، لشكركشي به هرات بود كه بدون نتيجه پايان يافت. هم‏چنين محمدشاه پس از مدتي دستور قتل قائم مقام فراهاني، صدراعظم دانشمند و با كفايت را صادر كرد.
انقلاب نيكاراگوآ پس از يك دوره مبارزه قهر آميز با دولت دست نشانده آن كشور به پيروزي رسيده با روي كار آمدن مجدّد سوموزا مستبد سر سپرده آمريكا در نيكاراگوآ در سال 1947ميلادي اعتراضات سراسري در آغاز شد و چريك هاي مبارز ساندينيست ها بر مبارزات مسلحانه خود شدت بخشيدند .از آن پس شهرها توسط ساندينيست ها، و با حمايت بي دريغ مردم از نيروهاي دولتي ، باز پس گرفته شد؛ و در نهايت انقلاب نيكاراگوآ پيروزي را بدست آورد. قابل توجه است كه طي انقلاب نيكاراگوآ حدود چهل هزار تن كشته و بيش از دويست هزار نفر بي خانمان شدند.
نيروهاي چيني در جنگ ترياك از قوامي انگليس شكست خورند. با اين شكست راه براي و نفوظ و سلطه انگليس بر سرزمينهاي شرقي هموار گشت دوران استعمار بر اراضي پهناور چين آغاز شد. اما اين دوران شروع مبارزات مردم چين عليه دولت انگليس را در پي گرفت ، بطوريكه مردم اين كشور پهناور با تحريم ترياك سالها در مقابل استعمارگران انگليسي ايستادي كرند. بعدها به موجب معاهده اي كه استعمارگران بر چيني ها تحميل كردند آنان مجبور شدند پنج بندر مهم خود را براي تجارت ترياك به انگليسي ها واگذار نمايند. انعقاد اين پيمان در حقيقت نفوذ دوباره استعمار را بر اين سرزمين وسيع مسجل ساخت .
در 19 ژوئن 1501م، سرزمين پاناما در مركز قاره امريكا، توسط باستيداس، دريانورد و كاشف اسپانيايى كشف شد و به دنبال آن، ديگر كاشفان نيز براي شناسايى اين منطقه، به آن سرزمين اعزام گرديدند. سرزمين پاناما به سرعت ارزش استراتژيكي مهمي پيدا كرد و به مركز تجاري عمده‏اي تبديل شد. پاناما كه از ديرباز، تمدن كهن چيبچا را در خود داشت، تا سال 1717م بخشي از نايب السلطنه پرو بود و در آن سال، تحت نظارت اداري نايب السلطنه گرانادا كه آن هم از مستعمرات اسپانيا بود، قرار گرفت. پس از آنكه كلمبيا در سال 1821م از اسپانيا استقلال يافت، پاناما نيز به آن ملحق شد و ده سال بعد، در سال 1831م به خودمختاري رسيد. (ر.ك: 3 نوامبر)
بِلْزْ پاسكال دانشمند و رياضي‏دان فرانسوي در 19 ژوئن 1623م در ناحيه كِلِرمون فرانسه به دنيا آمد. وي از كودكي علاقه زيادي به رياضيات داشت به طوري كه در 12 سالگي، پس از شنيدن صدايى كه از برخورد كارد و بشقاب چيني به وجود آمد، مشغول تهيه كتابي درباره مبحث صوت گرديد. وي در همين سال، مسائل و قضاياي هندسه اقليدس را بدون كمك از كتاب، حل كرد. پاسكال در سال‏هاي بعد تحقيقات مهمي در رياضي و فيزيك به انجام رساند كه تنظيم قوانين فشار و تعادل مايعات با نام خود او، از شهرت جهاني برخوردار است. وي در 31 سالگي به همراه يكي از رياضي‏دانان زمان، حساب احتمالات را كه امروزه در فيزيك از اهميت خاصي برخوردار است به وجود آورد. او هم‏چنين 180 درجه بودن مجموع زاواياي مثلث را اثبات كرد ودر 18 سالگي نوعي ماشين حساب ساخت. پاسكال در جواني مسير تحقيقاتي خود را از مسائل فيزيك به جانب فلسفه سوق داد و بقيه عمر خود را در اين علم صرف نمود، زيرا چنان‏كه مي‏گفت دل نيز براي خودش دلايلي دارد كه مغز قادر به فهم آنها نيست. او به عنوان يك فيلسوف معتقد به تسامح و التقاط افكار بود و تلاش، كوشش و مناظره براي اثبات صحّت نظرات خود و بطلان نظريات را قبول نداشت. پاسكال معتقد بودكه مقام و ثروت، نه حق الهي است نه حق طبيعي، بلكه صرفاً زاده تصادف مي‏باشد. پاسكال با آنكه خود از هواخوهان مسيحيت بود، با اين حال با هرگونه اقدام جابرانه‏اي براي مسيحي كردن ديگران مخالفت مي‏كرد. او در اواخر عمر به مذهب گراييد وكتابهاي نامه‏هاي ولايتي و افكار خود را در اين باره نگاشت كه شهرت فراواني يافتند و مهارت او را در نويسندگي نيز به نمايش گذاشتند. بِلْزْ پاسكال سرانجام در 19 اوت 1662م، در 39 سالگي درگذشت.
پس از آن كه پابلو ژوارز در سال 1855م به رياست جمهوري مكزيك رسيد، از سفيدپوستان خلع يَد كرد و از قدرت كليسا در اين كشور كاست. اين اقدامات، خشم اروپاييان استعمارگر را برانگيخت و كشورهاي اروپايى به رهبري فرانسه، در مكزيك نيرو پياده كردند. اين نيروها به حمايت از كليسا و سرمايه‏دارانِ متمايل به غرب پرداخته و در فوريه 1866، شاهزاده ماكسيميليان را در مكزيك به تخت سلطنت نشاندند. اما ژوارز، انقلابي مكزيكي مبارزه عليه نيروهاي فرانسوي و سلطنت طلبان را ادامه داد و اروپاييان را به شكست كشاند. با شكست استعمارگران، ماكسيميليان، پادشاه تحميلي اروپا در 19 ژوئن 1867م نيز اعدام شد و در مكزيك حكومت جمهوري اعلام گرديد.
اولين وسيله پرنده كه قادر بود بدون نياز به باند پرواز، به طور عمودي از زمين پرواز كند و فرود آيد و يا در هوا ثابت بماند، بالگرد نام گرفت. اين وسيله براي اولين بار توسط انريكو فورلانيني مهندس ايتاليايي در نوزدهم ژوئن 1877م در بندر اسكندريه مصر آزمايش شد. اين بالگرد ابتدايي مدتي بعد توسط سيكورسكي، كارشناس امريكايي لهستاني الاصل تكميل و اين اختراع به نام وي ثبت گرديد. (ر.ك: 29 مه)
پس از استقلال الجزاير از فرانسه، احمد بن بلا مبارز انقلابي اين كشور در سپتامبر 1962م به نخست‏وزيري و سپس به رياست جمهوري الجزاير رسيد. بن بلا، حكومتش را با كودتا عليه بن يوسف بن خلده كه چند ماه پس از استقلال كشور حكومت كرده بود، آغاز نمود. در اين كودتا وي از حمايت چريك‏هاي سازمان يافته در ارتش سي هزار نفري، تحت فرمان هواري بومدين برخوردار بود. اما بن بلا سه سال بعد، خود قرباني كودتا شد. در 19 ژوئن 1965 سرهنگ بومديَن، وزير دفاع بن بلا، با يك كودتاي نظامي، رئيس جمهور الجزاير را ساقط كرد و خود زمام امور را در دست گرفت. احمد بن بلا رئيس جمهور نيز تا زمان مرگ بومدين در سال 1978م در زندان به سر برد و سرانجام در سال 1982م در زمان حكومت شاذلي بن جديد پس از هفده سال، از زندان آزاد شد.
/ن